1- Makul Sürede Yargılanma Hakkı Nedir?
Makul sürede yargılanma hakkı Anayasamızın 36. Maddesinde yer alan adil yargılanma hakkı kapsamındadır. Yargılamanın kabul edilemeyecek kadar uzun sürmesi, yargılamanın tamamlanmaması adil yargılanma hakkı içerisinde değerlendirilen makul sürede yargılanma hakkının ihlali olarak kabul edilmektedir.
Anayasa Mahkemesi içtihatlarında uzun yargılamaya ilişkin ihlal kriterleri belirlenmiştir. Buna göre bir davanın iki dereceli yargılamaya (ilk derece ve temyiz) veya üç dereceli yargılamaya (ilk derece, istinaf ve temyiz) tabi olması, davada taraf sayısı, davanın görüldüğü mahkeme, taraf sayısı gibi faktörler yargılamanın makul süreyi aşıp, aşmadığı bakımından dikkate alınmaktadır.
2- Tazminat Başvuruları Tazminat Komisyonuna Yapılmalıdır
- 2.1.28/03/2023 tarihinde 6384 sayılı Kanunda yapılan değişiklik sonrası “Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonu” Anayasa Mahkemesi tarafından etkin iç hukuk yolu olarak kabul edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, 6384 sayılı Kanunda 28/3/2023 tarihinde yapılan değişiklik ile 09/03/2023 tarihi (bu tarih dâhil) itibarıyla derdest olan, yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddialarıyla yapılan başvurulara ilişkin olarak Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonuna başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun gerekli başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle reddetmektedir.
- 2.2.Anayasa Mahkemesi 12/03/2024 tarihinde yürürlüğe giren 7499 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikler üzerine Ahmet Kartalkuş (B. No: 2019/39635, 19/3/2024, §§ 52-78) kararında bu konuyu yeniden değerlendirmiştir.
Anılan kararda 7499 sayılı Kanun'la 6384 sayılı Kanun'a eklenen 5/A maddesi ve ayrıca anılan Kanun'un geçici 3. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca gerek 12/3/2024 tarihi itibarıyla Anayasa Mahkemesinde derdest olan gerekse de bu tarihten sonra makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddiasıyla yapılan başvurulara ilişkin olarak ilk bakışta ulaşılabilir ve ihlal iddialarıyla ilgili başarı şansı sunma ve yeterli giderim sağlama kapasitesi olduğu görülen Tazminat Komisyonuna başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun başvuru yollarının tüketilmediği gerekçesiyle kabul edilemez olduğuna karar verilmiştir.Bu nedenle Anayasa Mahkemesine doğrudan başvuru yolu mümkün olmadığından başvurular Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonu Başkanlığı’na yapılmalıdır.
3-Tazminat Komisyonuna Başvuruda Süreler
- 3.1.Derdest davalar bakımından uzun yargılama nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği düşünülüyorsa Tazminat Komisyonuna doğrudan başvuru yapılmalıdır.
- 3.2. Kesinleşmiş davalar bakımından en geç bunların kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde Tazminat Komisyonuna başvurulması zorunludur.
4- Uzun Süren Yargılamalar Nedeniyle Tazminat Komisyonundan Manevi Tazminat Talep Edilebilir
Manevi tazminat belirlenmesine ilişkin kriterler ve tazminat tutarlarına ilişkin kısıtlı veri bulunmaktadır. Zira Tazminat Komisyonu kararları yayımlanmamaktadır. Tazminat Komisyonu internet sitesinde yıllara göre hükmedilen toplam tazminat miktarı yer almakta ise de bireysel başvurularda hangi kritere göre ve ne kadar tazminata hükmedildiği anlaşılamamaktadır. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesinin konuya ilişkin önceki içtihatlarının bir kıyaslama ölçütü olduğu düşünülmektedir.
5- Tazminat Komisyonu Kararlarına İtiraz
Tazminat Komisyonu kararlarına karşı Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz yolu açıktırTazminat Komisyonu kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
6- Tazminatın Ödenmesi
Ödenmesine karar verilen manevi tazminat, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde Bakanlık tarafından ödenir.
7- Yeterli Tazminata Hükmedilmesi Durumunda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Bulunulabilir
Tazminat Komisyonu kararında hükmedilen tazminatın yetersiz kaldığı düşünülüyorsa Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yoluna müracaat edilebilir.
Yorum Yazın