Türk Ticaret Kanunu md. 1178 hükmüne göre, Taşıyan, navlun sözleşmesinin ifasında, özellikle eşyanın yükletilmesi, istifi, elden geçirilmesi, taşınması, korunması, gözetimi ve boşaltılmasında tedbirli bir taşıyandan beklenen dikkat ve özeni göstermekle yükümlüdür. Şeklinde sorumluluğu belirlenmiştir.
Taşıyanın meydana gelen zarardan sorumlu tutulabilmesi için zıya, hasar veya teslimde gecikmenin, eşyanın taşıyanın hâkimiyetinde bulunduğu sırada meydana gelmiş olması gerekmektedir. Ancak, deniz ticareti hukuku sözleşmede ya da konişmentoda taşınacağı belirtilen eşya dışında bir eşyanın yanlışlıkla yüklenmesi durumunda taşıyanın TTK md. 1178 hükmünden kaynaklanan sorumluluğuna başvurulamaz.
Sorumluluk Halleri;
- Eşyanın Zıyaı: Eşyanın zıyaı, taşıyanın taşıma taahhüdünde bulunarak teslim aldığı eşyanın varma limanında gönderilene teslim edilememesi anlamına gelir. Bu zıyaı durumu, yükün tamamen yok olmasından kaynaklanabileceği gibi yükün yok olmamakla beraber artık ekonomik değerini tamamen yitirmiş olmasından da kaynaklanabilir.
- Eşyanın Hasara Uğraması: Eşyanın ekonomik değerinin azalması, maddi varlığının kötüleşmesi, bozulması, amacına uygun olarak kullanılma kapasitesinin azalması eşyanın hasara uğraması olarak tanımlanabilir. Burada önemli olan oluşan hasardan dolayı eşyanın asli özelliklerini kaybetmemesi gerekmektedir çünkü asli unsurların kaybedilmesi zıyaı kapsamına girmektedir.
- Eşyanın Geç Teslim Edilmesi: Gecikme, taşıyanın eşyayı gönderilene ya da boşaltma limanındaki kanun ve düzenlemeler uyarınca zorunlu makamlara veya üçüncü kişilere zamanında teslim etmemesi olarak tanımlanabilir. Yaşanan bu gecikmenin eşyanın taşıyanın hâkimiyetindeyken meydana gelmiş olması bir şart olarak koşulmuştur. Önemli bir unsur ise geç teslim durumundan bahsedebilmek için kısmen de olsa yükün teslim edilmiş olması gerekir. Aksi halde, yani eşya hiç teslim edilmezse, geç teslim değil yükün zıyaı söz konusu olacaktır.
Taşıyanın Sorumluluğu: Eşya Zıyaı, Hasar ve Teslim Gecikmesi
Taşıyanın Sorumlu Olmadığı Haller;
- Taşıyanın veya adamlarının kastından veya ihmalinden doğmayan sebeplerden ileri gelen zarardan sorumlu değildir.
- Sevk ve başkaca teknik yöntem sebebiyle ve taşıyandan kaynaklanmadan oluşan zarardan taşıyanın sorumluluğuna gidilemez.
- Taşıyan, yangın çıkmasında kendi kusuru olmadıkça oluşan zarardan dolayı sorumlu değildir.
- Taşıyan, müşterek avarya hali hariç, denizde can ve eşya kurtarmadan veya kurtarma teşebbüsünden ileri gelen zararlardan sorumlu değildir.
- Yükleten, eşyanın cinsini veya değerini kasten gerçeğe aykırı bildirmişse, taşıyan, eşyanın uğradığı zıya veya hasar nedeniyle sorumlu olmayacaktır.
- Denizde can veya mal kurtarılması amacıyla rotadan sapma halinde doğan zararlardan taşıyan sorumlu tutulamaz.