Mirastan feragat bir sözleşmeyle gerçekleşir. Bu sözleşmenin tarafları miras bırakan ve muhtemel mirasçıdır. Dolayısıyla miras bırak henüz hayattayken yapılmaktadır. İvazlı (koşullu) veya koşulsuz olarak gerçekleşebilir. Mirastan feragat sözleşmesiyle muhtemel mirasçı ileride doğacak mirasçılık sıfatından tamamen veya kısmen vazgeçmektedir. Miras bırakan saklı paylı olmayan mirasçılarının paylarını tek taraflı ölüme bağlı tasarrufla her zaman ortadan kaldırabilir. Ancak mirastan feragat sözleşmesin önemi saklı paylı mirasçıyı mirastan uzaklaştırma aşamasındadır. Miras bırakan ıskat sebepleri olmasa da mirasçısı olmasını istemediği kimseyle anlaşarak feragat sözleşmesini yapabilir. Bu konuda verile klasik örnek ise hasta ve maddi gücü yetersiz çocuğu olan babanın sağlıklı ve zengin çocuğu ile mirastan feragat sözleşmesini yapmasıdır.
Mirasçılık Feragatinin Hukuki Geçerliliği ve Şartları
Mirastan feragat sözleşmesi de olumsuz miras sözleşmelerindendir. Doktrindeki genel görüşe göre miras bırakan için ölüme bağlı tasarruf olarak nitelendirilmelidir. Feragat eden için bu sözleşme sağlar arası bir hukuki işlemdir. Feragat eden henüz mirasçı sıfatına haiz değildir, zira o ileride doğması muhtemel mirasçı sıfatından vazgeçmektedir. Sözleşmenin niteliği, henüz doğmamış haktan feragatin mümkün olmaması nedeniyle eleştirilmektedir. Söz konusu durumda feragat eden bekleme halindedir ancak yapılan feragat sözleşmesiyle durumu netleşmektedir.
İvazsız(karşılıksız) mirastan feragat sözleşmesinde, muhtemel mirasçı, miras bırakanın sağlığında bir karşılık almadan muhtemel mirasçılık sıfatından vazgeçmektedir. Miras bırakan bir boş altına girmez, yalnızca feragati kabul eder. İvazlı(karşılıklı) mirastan feragat sözleşmesindeyse mirasçı miras bırakan hayattayken aldığı bir karşılık sonucu mirastan feragat etmektedir. Miras bırakan bir borç altına girmektedir. Bu borç para, taşınır veya taşınmaz mal olabilir. İvazlı feragatte aksi kararlaştırılmadıkça feragat edenin alt soyu da feragat etmiş sayılır. Kanunda feragatin kısmi olarak yapılabileceği düzenlenmemişse de doktrince kabul edilmektedir. Bu durumda mirasın belirli bölümüne ilişkin mirasçılık sıfatından vazgeçilmekte geri kalan kısım için mirasçılık sıfatı devam etmektedir.
Mirastan feragat sözleşmesinde miras bırakan her zaman taraftır. Bu sözleşme miras bırakanın temsilcisi ile ya da başka bir mirasçı ile yapılamaz. Kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Mirastan feragat sözleşmesinin diğer tarafı feragat edendir. Bu kişi ilerideki muhtemel mirasçıdır. Kanuni veya iradi mirasçılar taraf olabilir. Kanuni mirasçılar; miras bırakanın kan hısımları, eşi, evlatlık ve evlatlığın alt soyu ve devlettir. Kanuni mirasçıların aynı zamanda saklı pay hakkı bulunur. İradi mirasçılar ise miras bırakanın kendi iradesiyle vasiyetname veya olumlu miras sözleşmesiyle belirlediği mirasçılarıdır.
Miras bırakanın mirastan feragat sözleşmesi yapabilmesi için tam ehliyetli olması, yani reşit ve mümeyyiz olması ve kısıtlı olmaması gerekir. Mümeyyiz olması ayırt etme gücüne sahip olması anlamına gelir. Miras bırakan mirastan feragatin hukuki önem ve sonuçlarını algılayabilecek durumda olmalıdır. Ayırt etme gücü sözleşmenin kurulduğu anda mevcut olmalıdır. Yargıtay içtihatları uyarınca temyiz kudretinin yokluğunu iddia eden kişi bunu ispatla yükümlüdür. Temyiz kudretine sahip olmayan miras bırakanın yaptığı işlem, menfaati olanlar tarafından iptal davasına konu edilebilir. Feragat eden bakımından bir borç doğmadığından tam ehliyet şartı aranmaz. Mümeyyiz kısıtlılar ise vesayet ve denetim makamının izni ile bu sözleşmeyi akdedebilir. Bu onay en geç miras bırakanın ölümüne kadar verilmelidir.
Miras sözleşmelerinin geçerli olması için resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi gerekir. Sözleşmenin tarafları, arzularını resmi memura aynı zamanda bildirirler ve düzenlenen sözleşmeyi memurun ve iki tanığın önünde imzalarlar. Mirastan feragat sözleşmesi de olumsuz miras sözleşmesi kabul edildiğinden söz konusu geçerlilik şartlarını taşımalıdır. Resmi memur sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş başka kişiler olabilir. Tanıklar da sözleşmeye şahit olduklarına dair imza atarlar. Kanun lafzında resmi vasiyetname şeklinde düzenleneceği belirtilen mirastan feragat sözleşmesi, resmi vasiyetnameden farklılık arz eder. Feragat sözleşmesinde her iki taraf da aynı anda resmi memur huzurunda iradelerini açıklamaktadır. Resmi memur iradeleri yazıya döker ve irade beyanlarını okumaları için taraflara verir. Taraflar sözleşmeyi tanık önünde okuyup iradelerine uygun bulduklarını beyan eder ve imzalar. Tanıklar da şerh verip sözleşmeyi imzalar.
Liman Hukuk Bürosu olarak, mirasçılık feragati ve diğer miras hukuku meselelerinde müşterilerimize profesyonel destek sağlamaktayız. Feragat sözleşmesinin doğru şekilde hazırlanması ve hukuki süreçlerin düzgün bir şekilde yürütülmesi için deneyimli avukatlarımızdan yardım alabilirsiniz.