Gemi sicili, gemilerin hukuki statülerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynayan resmi bir kayıttır. Bu sicil, gemilerin kimlik bilgilerini, sahip oldukları ayni hakları ve bunlara dair şerh, itiraz, tasarruf kısıtlamaları gibi hukuki durumları içeren bir defterdir. Geminin bağlı olduğu limanın sicil müdürlüğü tarafından tutulur ve her gemi için ayrı bir sicil defteri tahsis edilir.
Gemi sicili, denizcilik sektöründeki işlemlerin düzenli ve güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlar. Ayrıca gemiler üzerindeki mülkiyet hakları, gemi ipotekleri ve diğer ayni haklar bu sicil aracılığıyla kaydedilir, böylece geminin hukuki durumu açık bir şekilde izlenebilir.
Gemi Siciline Tescil ve Hukuki İşlemler
Gemi siciline kaydedilen bilgiler yalnızca geminin kimliğiyle ilgili değil, aynı zamanda gemi üzerindeki tasarruflar ve olası hukuki sorunlarla ilgili de önemli kayıtları içerir. Örneğin, gemi üzerindeki mülkiyet değişiklikleri, ipotekler, hacizler veya kiralama gibi durumlar sicilde yer alır ve bu bilgiler ilgili tüm taraflar için erişilebilir olur.
Ancak deniz ticareti hukuku maddelerine göre, geminin sicile kaydedilmesi her zaman gerekli olmayabilir. Bazı durumlarda, gemi sicil kaydı olmasa bile deniz ticareti hükümleri uygulanabilir. Bununla birlikte, bazı özel düzenlemeler sadece sicile kayıtlı gemiler için geçerli olur.
Türk Ticaret Kanunu'na göre gemi sicilinin yapılabilmesi için, öncelikle tescil edilmek istenen cismin "gemi" olarak nitelendirilebilecek niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu durum, geminin büyüklüğü, kullanım amacına uygunluğu ve diğer teknik özellikleriyle belirlenir.
Gemi siciline tescil işlemi, geminin bağlama limanının bağlı olduğu sicil müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir. Tescil edilen gemiler, hem denizcilik hem de kara hukuku açısından önemli bir hukuki statü kazanır. Gemi sicili, aynı zamanda gemi sahiplerinin haklarını korur ve çeşitli hukuki işlemlere zemin hazırlar. Gemi sicilinin düzenli bir şekilde tutulması, gemi sahiplerinin alacaklılarına karşı haklarını savunabilmesi için de kritik bir rol oynar.