Franchising; bir kimsenin başkasının çalışma prensiplerine ve talimatlarına bağlı kalarak ve bir bedel (ücret) karşılığında onun ürününü veya hizmetini sağlama imkânı sunan bir ticari ilişki türüdür. Franchise sözleşmesinde sözleşen taraflar; kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan işletmeci ile piyasada isim yapmış bir pazarlamacıdır. Sözleşme ile bağımsız işletmeci, belli bir marka değeri kazanmış ürün veya hizmetten yararlanma hakkını ve bundan doğan yükümlülükleri devralır. Türkiye'de genellikle fast-food şirketleri, benzin istasyonları vs. tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu sözleşmenin unsurları ise;
- Sürekli Borç İlişkisi İçeren Bir Sözleşme Olması
- Çerçeve Sözleşme Olması
- Franchise Alanın Bağımsızlığı
- Bir Franchise Sisteminin Bulunması
- Franchise Verene Belli Bir Ücret Ödenmesi
- Sözleşmenin Tarafları Arasında Anlaşma Olması
Franchise sözleşmesi ayrıntılı bir düzenleme yapılmaksızın sözleşme taraflarının hak ve yükümlülüklerini genel hatlarıyla ele alan bir sözleşmedir. Bu anlamda franchise sözleşmesi yalnızca anlaşmaya konu edilen mal ya da hizmetin ne şekilde verileceği hususunda tarafların iş birliğini sağlaması ve bu yönde temel koşulları içermesidir. Sözleşme süresince ürünlerin teslimatı, hammaddelerin temini, eğitim esasları gibi pek çok tamamlayıcı sözleşmenin daha yapılması gerekecektir. İşte bu noktada da daha sonra yapılması gereken tamamlayıcı sözleşmelere franchise sözleşmesi bir dayanak oluşturmaktadır. Bu sebeplerden dolayı franchise sözleşmesi çerçeve sözleşmesi niteliği taşımaktadır.
Franchise Sözleşmesinin Unsurları ve Türk Hukukundaki Yeri
Franchising Sözleşmelerine ilişkin hukuksal dayanak oluşturan belirli bir kanun bulunmamaktadır. Türk hukuk sistemi açısından ise Türk Borçlar Kanunu'nda açıkça tanımlanmamış 'sui generis'' yani kendine özgü anlamında sözleşme niteliğindedir. Kendine özgü yapısı olmasından dolayı sözleşme içeriğinde birden fazla sözleşmenin özelliklerini taşımaktadır. Bu sözleşmeler Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin yorum yolu ile uygulama alanı bulmaktadır. Aynı zamanda bu sözleşmeler genel kurallar çerçevesinde değerlendirilirler.